Demans Hastalığı: Belirtiler, Nedenler ve Tedavi Yöntemleri
Demans Nedir?
Demans, hafıza, düşünme, davranış ve günlük aktiviteleri gerçekleştirme yeteneğinde belirgin bir düşüşle karakterize edilen bir grup beyin hastalığını tanımlayan genel bir terimdir. Demans, bir hastalık değil, bir grup semptomdur ve Alzheimer hastalığı, vasküler demans, Lewy cisimcikli demans gibi çeşitli durumları içerir. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, dünya genelinde 55 milyondan fazla insan demansla yaşamaktadır ve bu sayı giderek artmaktadır .
Belirtiler
Demansın belirtileri, hastalığın türüne ve ilerleyişine bağlı olarak değişebilir. Yaygın belirtiler şunlardır:
- Hafıza Kaybı: Özellikle yakın geçmişteki olayları unutma.
- Zihinsel Becerilerde Azalma: Karar verme, problem çözme ve plan yapma gibi yeteneklerde bozulma.
- Dil ve İletişim Problemleri: Kelime bulma güçlüğü, konuşmada akıcılığın kaybolması.
- Yön ve Zaman Algısında Bozulma: Kişinin nerede olduğunu veya hangi gün olduğunu unutması.
- Kişilik ve Davranış Değişiklikleri: Depresyon, kaygı, saldırganlık veya sosyal geri çekilme gibi davranış değişiklikleri .
Nedenleri
Demansın kesin nedenleri tam olarak anlaşılmamış olmakla birlikte, birçok faktörün birleşimi sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir:
- Genetik Faktörler: Ailede demans öyküsü olan bireylerde risk daha yüksektir.
- Yaş: İlerleyen yaş, demans için en büyük risk faktörüdür.
- Beyin Hasarı: İnme, kafa travması veya beyinde meydana gelen diğer hasarlar demans riskini artırabilir.
- Yaşam Tarzı ve Sağlık Faktörleri: Yüksek tansiyon, diyabet, obezite, sigara içme ve sağlıksız beslenme gibi faktörler demans riskini artırabilir .
Demans Türleri
- Alzheimer Hastalığı: En yaygın demans türüdür ve tüm demans vakalarının %60-70’ini oluşturur. Alzheimer, beyinde beta-amiloid plakları ve tau protein yumakları birikimi ile karakterizedir.
- Vasküler Demans: Beyindeki kan akışının azalması sonucu ortaya çıkar ve genellikle inme veya damar hastalıkları ile ilişkilidir.
- Lewy Cisimcikli Demans: Lewy cisimciklerinin beyinde birikmesi sonucu oluşur ve genellikle halüsinasyonlar ve motor problemlerle ilişkilidir.
- Frontotemporal Demans: Beynin frontal ve temporal loblarında meydana gelen dejenerasyon sonucu oluşur ve genellikle kişilik ve davranış değişiklikleri ile belirgindir .
Tedavi Yöntemleri
Demansın kesin bir tedavisi bulunmamaktadır, ancak belirtileri yönetmek ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için çeşitli tedavi yöntemleri kullanılmaktadır:
-
İlaç Tedavisi:
- Kolinerjik İlaçlar: Beyindeki asetilkolin seviyelerini artırarak hafıza ve düşünme becerilerini iyileştirmeye çalışır.
- NMDA Reseptör Antagonistleri: Glutamat adlı nörotransmitterin aşırı salınımını engelleyerek beyinde hasarı azaltmaya çalışır.
- Antidepresanlar ve Antipsikotikler: Depresyon, kaygı ve davranış problemleri gibi belirtileri yönetmek için kullanılır .
-
Bilişsel Terapi:
- Bilişsel Uyarım Terapisi (CST): Hafıza ve düşünme becerilerini iyileştirmek için grup etkinlikleri ve bilişsel egzersizler içerir.
- Gerçeklik Yönlendirme Terapisi: Zaman, yer ve kişi farkındalığını artırmaya yönelik teknikler kullanır.
-
Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Düzenli Egzersiz: Fiziksel aktivite, beyin sağlığını iyileştirebilir ve demans riskini azaltabilir.
- Sağlıklı Beslenme: Akdeniz diyeti gibi anti-inflamatuar ve antioksidan açısından zengin diyetler beyin sağlığını destekleyebilir.
- Zihinsel ve Sosyal Aktivite: Zihinsel uyarım ve sosyal etkileşim, bilişsel işlevlerin korunmasına yardımcı olabilir .
Demans, hayatı önemli ölçüde etkileyen ciddi bir nörolojik durumdur. Ancak, doğru tedavi ve yönetim stratejileri ile hastalar ve aileleri belirtileri yönetebilir ve yaşam kalitelerini artırabilirler. Demansın erken teşhisi, belirtilerin yavaşlatılması ve hastaların günlük yaşamlarına devam etmeleri için kritik öneme sahiptir. Dünya genelinde demans araştırmaları, bu hastalığın nedenlerini ve tedavi yöntemlerini daha iyi anlamak için devam etmektedir, bu da gelecekte daha etkili tedavi seçeneklerinin geliştirilmesine olanak sağlayabilir.
Kaynaklar:
- World Health Organization. (2021). Dementia. Retrieved from who.int
- Alzheimer’s Association. (n.d.). What is Dementia? Retrieved from alz.org
- Mayo Clinic. (n.d.). Dementia. Retrieved from mayoclinic.org
- National Institute on Aging. (n.d.). What is Dementia? Retrieved from nia.nih.gov
- Alzheimer’s Disease International. (n.d.). Dementia Statistics. Retrieved from alzint.org
- Cleveland Clinic. (n.d.). Dementia: Symptoms, Types, Causes, Treatments, and More. Retrieved from clevelandclinic.org
Demans, bir hastalık sürecinin sonucu olarak ortaya çıkar. öğrenme, bellek, oryantasyon, dil fonksiyonları ve kişilik gibi beyin fonksiyonlarının bozulması ile ortaya çıkan bir rahatsızlık olarak tanımlanabilir.
Ailenin fark edebileceği ilk işaretler yakın zamanda olmuş olayları hatırlamada yaşanan problemler ve rutin, alışıldık işleri yapmada görülen zorluklardır.
Kişi ayrıca;
- kafa karışıklığı,
- kişilik değişiklikleri,
- davranış değişiklikleri,
- karar verme sorunları,
- kelimeleri bulmada zorluk çekme,
- düşüncelerini toparlayamama
- yönleri takip edememe
gibi sorunlar yaşayabilir. Alzheimer hastalığı demans’ın en sık olan sebebidir.
Şu an dünyadaki 18 milyon demanslı hastanın %66’sı gelişmiş ülkelerde yaşamaktadır.
Demans İlk Evre:
Demansın erken evresinde hafif derece unutkanlıklar dışında fazla bir belirti bulunmayabilir. Bu yüzden hasta yakınları bu durumu fark edemeyebilir. Hastada içe kapanma, huzursuzluk, uyku düzensizliği görülebilmektedir.
Demans Orta Evre:
Orta evrede ise unutkanlıklar artmaya başlamaktadır. Hasta yakınları genellikle bu evredeyken durumu fark ederler. Bellek bozukluğu nedeniyle, oryantasyon (yer-yön) bozuklukları, çevresini tanıyamama, işlevsellikte bozulmalar görülmektedir. Erken evrede görülen duygu durumları, bu evrede yerini agresyona bırakmaktadır.
Demans İleri Evre:
İleri evrede ise işlevsellik neredeyse tamamını yitirmektedir. Artık kişi, bakıma muhtaç duruma gelmektedir. Bellek işlevini yitirmiş olduğu için, konuşmakta, yürümekte, yemek yemekte güçlük çekmekte, inkontinans (idrar kaçırma) durumları görülebilir. Demansa yol açan hastalıklar arasında en sık görülen Alzheimer hastalığıdır. Alzheimer, demansların yaklaşık %60-65’ini oluşturmaktadır.
Şuan huzurevleri, bakımevleri ve bakım merkezleri alanında, faaliyete açmış olduğumuz Yörtürk Huzurevi Bakımevi Ankara özellikle Alzheimer ve Demans hastalarına yönelik çalışmaktadır.
Yörtürk Huzurevi Yaşlı Bakım Evi Ankara